โดย แพทย์หญิง ณัฐธิดา นิ่มวรพันธุ์ ( จักษุแพทย์ที่ปรึกษาประจำศูนย์แว่นโปรเกรสซีฟเฉพาะบุคคล ไอซอพติก )
พังผืดที่จอตา (Epiretinal membrane) เป็นภาวะที่มีพังผืดที่มีลักษณะค่อนข้างใส ไม่มีเส้นเลือดเกิดขึ้นบนจอตาโดยเฉพาะบริเวณจุดภาพชัด (Macula) หากพังผืดนี้มีการหดตัวจะเกิดเป็นรอยย่นและเกิดแรงดึงให้จุดภาพชัดบวมขึ้น ซึ่งจะส่งผลทำให้การมองเห็นผิดปกติไป พบพังผืดที่จอตาได้ ร้อยละ 2 ในคนที่อายุมากกว่า 50 ปี และประมาณร้อยละ 20 ในคนที่อายุมากกว่า 75 ปีขึ้นไป พบในผู้ชายและผู้หญิงได้พอๆกัน

(ที่มา: http://imagebank.asrs.org/file/13451/epiretinal-membrane-fundus-photograph)
สาเหตุ
น้ำวุ้นตาแยกจากจอตา (Posterior vitreous detachment) เป็นสาเหตุที่พบได้บ่อยที่สุดที่ทำให้เกิดพังผืดที่จอตา หรืออาจเกิดตามหลังบางภาวะเช่น ในผู้ป่วยที่มีจอตาฉีกขาดหรือหลุดลอก (Retinal tears or detachment) มีโรคที่ทำให้หลอดเลือดในตาผิดปกติ เช่น เบาหวานขึ้นจอตา (Diabetic retinopathy) โรคหลอดเลือดจอตาอักเสบ (Retinal vasculitis) รวมไปถึงเกิดตามหลังได้รับอุบัติเหตุหรือการผ่าตัดต่างๆภายในลูกตา ซึ่งภาวะต่างๆนี้ก่อให้เกิดการอักเสบจึงทำให้มีเซลล์อักเสบเจริญเติบโตจนก่อให้เกิดเป็นพังผืดขึ้น แต่พังผืดที่จอตาก็สามารถพบได้ในคนปกติที่ไม่เคยมีโรคตามาก่อน (Idiopathic) ได้เช่นเดียวกัน
อาการ
หากพังผืดที่จอตาเป็นน้อย มักไม่ก่อให้เกิดอาการอะไร แต่หากพังผืดมีขนาดใหญ่ หนา หรือมีรอยย่นมากมักส่งผลทำให้การมองเห็นผิดปกติไปได้แก่ มองเห็นภาพบิดเบี้ยว มองเห็นภาพมีขนาดใหญ่หรือเล็กกว่าความเป็นจริงและตามัวลง
หากมีอาการดังกล่าวควรพบจักษุแพทย์ เพื่อหยอดยาขยายม่านตาเพื่อตรวจจอตาและจุดภาพชัด และอาจมีการถ่ายภาพตัดขวางจอตา (Optical coherence tomography, OCT) เพื่อช่วยประเมินความรุนแรงของพังผืดที่จอตา

A เป็นภาพตัดขวางจอตาบริเวณจุดภาพชัดในตาปกติ
B เป็นภาพตัดขวางจอตาบริเวณจุดภาพชัดที่โดนพังผืดที่จอตาดึงรั้งจนบวมขึ้น
(ที่มา: http://www.houstonretina.com/our-services/retinal-diseases/macular-pucker-epiretinal-membrane)
การรักษา
พังผืดที่จอตาส่วนใหญ่จะไม่ค่อยมีการเปลี่ยนแปลงจากครั้งแรกที่ตรวจพบ ดังนั้นเพียงแค่ตรวจติดตามอาการเป็นระยะ จนกว่าพังผืดที่จอตาจะมีผลทำให้การมองเห็นแย่ลงจึงพิจารณาทำการผ่าตัดน้ำวุ้นตา (Vitrectomy) ซึ่งเป็นวิธีเดียวในการรักษา ไม่มียาหรืออาหารเสริมใดช่วยให้ดีขึ้นได้

(ที่มา: https://www.retinalphysician.com/issues/2014/nov-dec/clinical-pearls-for-performing-ilm-peeling-in-vitr#Figure%204)