การตรวจลานสายตา (Visual filed exam)

โดย แพทย์หญิง ณัฐธิดา นิ่มวรพันธุ์ ( จักษุแพทย์ที่ปรึกษาประจำศูนย์แว่นโปรเกรสซีฟเฉพาะบุคคล ไอซอพติก )

ลานสายตา (visual field) คือขอบเขตพื้นที่ของการมองเห็นภาพทั้งหมดเมื่อตามองตรงไปข้างหน้า โดยปกตินอกจากจะมองเห็นตรงกลางแล้ว ยังมองเห็นไปทางด้านหางตาได้ 95 องศา ทางด้านหัวตาและด้านบน 60 องศา และด้านล่าง 75 องศา โดยไม่ต้องกรอกตาไปมอง

สาเหตุของการสูญเสียลานสายตา (visual field defect) เกิดได้จาก

1. ตา เช่นโรคต้อหิน จอประสาทตาลอกหลุด ขั้วประสาทตาอักเสบ
2. เส้นประสาทตาและสมอง เช่น มีเลือดออกหรือมีก้อนเนื้องอกที่กดทับ เส้นประสาทตาหรือสมองในส่วนของการมองเห็น

ดังนั้นการตรวจลานสายตาใช้ช่วยในการวินิจฉัยและบอกความรุนแรงของโรคได้

วิธีการตรวจลานสายตา

• ตรวจลานสายตาโดยการหันหน้าเข้าหากัน (confrontation test) เป็นการทดสอบลานสายตาแบบคร่าวๆ ด้วยการตรวจลานสายตาของผู้ป่วยเทียบกับลานสายตาของผู้ตรวจเอง ทำได้ง่าย รวดเร็ว ไม่ต้องใช้เครื่องมือพิเศษ แต่อาจตรวจไม่พบความผิดปกติในผู้ป่วยบางรายเนื่องจากมีความไวต่ำ

• การตรวจลานสายตาด้วยเครื่องวัดลานสายตา (Goldmann visual field) เป็นการทดสอบลานสายตาด้วยเครื่องวัดลานสายตา โดยมีผู้ตรวจเป็นคนแสดงแสงที่ใช้ตรวจ ในขนาดและความสว่างต่างๆ โดยแสงอาจจะเคลื่อนเข้ามาจากขอบนอก (kinetic perimetry) เพื่อดูขอบเขตพื้นที่ของการมองเห็น หรือแสงอยู่กับที่ (static perimetry) เพื่อหาจุด มืดในลานสายตา (scotoma)

• การตรวจลานสายตาด้วยเครื่องคอมพิวเตอร์ (computerized visual field, CTVF) เป็นการทดสอบลานสายตาด้วยคอมพิวเตอร์ ซึ่งเครื่องจะแสดงแสงในความสว่างต่างๆ หลังจากนั้น เครื่องจะวิเคราะห์และแปลผลออกมา

สิ่งสำคัญในการตรวจลานสายตา คือ ผู้ป่วยต้องมีสมาธิในระหว่างตรวจ และ มองตรงไปข้างหน้าเท่านั้นห้ามกรอกตาหรือหันหน้าไปดู