สายตายาวผู้สูงอายุ ( Presbyopia )

สายตายาวผู้สูงอายุ ( Presbyopia )
โดย ดร.นพดล ศรีสุรัตนเมธากุล Doctor of Optometry

ประเภทของสายตายาว

สายตายาวสามารถแบ่งได้เป็น 2 ชนิดคือ สายตายาวโดยกำเนิด กับ สายตายาวของผู้สูงอายุ ซึ่งสายตายาวโดยกำเนิดจะเกิดจากการที่มีลูกตาเล็กกว่าปกติ ทำให้ภาพของวัตถุที่อยู่ในระยะไกล เมื่อผ่านเข้าสู่ตาแล้วจะไปโฟกัสที่ด้านหลังของจอประสาทตา ซึ่งถ้าอยู่ในสภาวะที่ระบบปรับกำลังสายตา ( Accommodation ) ไม่ได้ทำงานก็จะทำให้ภาพที่เห็นไม่ชัดเจน แต่ถ้าเป็นสายตายาวผู้สูงอายุจะเกิดจากความสามารถของระบบปรับกำลังสายตาที่ลดลง ทำให้สูญเสียความสามารถในการมองระยะใกล้ โดยที่การมองเห็นระยะไกลอาจจะยังชัดเจนดีอยู่

โดยปกติแล้วการที่เราสามารถมองเห็นได้ชัดเจนทั้งระยะใกล้และไกล จะเกิดจากการที่เรามีระบบปรับกำลังสายตาซึ่งจะทำงานโดยอัตโนมัติ ระบบปรับกำลังสายตาจะประกอบด้วย เลนส์ตา และกล้ามเนื้อที่ใช้ควบคุมการแบนหรือนูนของเลนส์ตา ( Ciliary muscle ) เพื่อให้โฟกัสของภาพไปตกพอดีที่จอประสาทตาตามระยะที่เราต้องการจะมอง

กล้ามเนื้อควบคุมเลนส์ตา

การทำงานของระบบปรับกำลังสายตานั้นจะขึ้นอยู่กับระยะของวัตถุที่เราต้องการมอง โดยที่เมื่อเราต้องการมองวัตถุที่อยู่ในระยะไกลระบบปรับกำลังสายตาของเราจะอยู่ในสภาวะผ่อนคลาย คือ กล้ามเนื้อที่ใช้ควบคุมเลนส์ตาจะคลายตัว ทำให้เลนส์ตาแบนตัวลง ถ้าในคนที่มีสายตาปกติ ภาพที่ผ่านเข้ามาในตาก็จะไปโฟกัสพอดีที่จอประสาทตา แต่ถ้าเราต้องการมองวัตถุที่อยู่ใกล้เข้ามา ระบบปรับกำลังสายตาก็จะเริ่มทำงานโดยที่กล้ามเนื้อที่เป็นตัวควบคุมเลนส์ตาจะหดตัว ทำให้เลนส์ตานูนขึ้น ภาพที่ผ่านเข้ามาในตาก็จะไปโฟกัสพอดีที่จอประสาทตา

ในสภาวะปกติระบบปรับกำลังสายตานั้นจะค่อย ๆ ลดประสิทธิ์ภาพลงเรื่อย ๆ เนื่องจากการสูญเสียความยืดหยุ่นของเลนส์ตา และสูญเสียความแข็งแรงของกล้ามเนื้อที่ใช้ควบคุมการปรับตัวของเลนส์ตา จนถึง ณ จุดหนึ่ง ซึ่งระบบปรับกำลังสายตาไม่เพียงพอต่อการโฟกัสภาพที่อยู่ในระยะใกล้ ทำให้การมองเห็นไม่ชัดเจน

สายตายาวผู้สูงอายุ

เพราะฉะนั้นสายตายาวผู้สูงอายุจึงหมายถึง การที่ภาพของวัตถุที่อยู่ในระยะใกล้นั้นจะตกที่บริเวณด้านหลังของจอประสาทตา โดยที่ระบบปรับกำลังสายตาไม่สามารถปรับโฟกัสภาพให้ชัดได้ เนื่องจากการสูญเสียความยืดหยุ่นของเลนส์ตารวมถึงความแข็งแรงของกล้ามเนื้อที่ใช้ควบคุมระบบการปรับกำลังสายตาลดลง ทำให้ภาพที่อยู่ในระยะใกล้ไม่ชัดเจน

อาการของคนที่มีปัญหาสายตายาวสูงอายุ คือ มองระยะใกล้ไม่ชัด เวลาอ่านหนังสือต้องยื่นมือออกไป มากกว่าปกติ ในระยะแรก ๆ บางคนอาจจะยังสามารถมองเห็นระยะใกล้ได้ดีแต่ว่าไม่สามารถใช้สายตาระยะใกล้ติดต่อกันได้เป็นเวลานาน ๆ อาจจะมีอาการปวดตาหรือปวดหัว เมื่อใช้สายตาไปได้ซักระยะหนึ่ง โดยส่วนใหญ่ในคนที่มีสายตามองไกลปกติจะเริ่มมีปัญหาสายตายาวสูงอายุ ตอนอายุประมาณ 40 ปี แต่ถ้าในคนที่มีปัญหาสายตายาวโดยกำเนิดอยู่แล้วก็จะทำให้สามารถมีปัญหาสายตายาวสูงอายุเร็วกว่าคนอื่น

การแก้ปัญหาสายตายาวสูงอายุนั้นสามารถทำได้หลายวิธี แต่วิธีที่นิยมมากที่สุดก็คือ การใช้แว่นสายตายาวหรือแว่นที่เป็นเลนส์นูน ( + ) เพื่อชดเชยกำลังสายตาที่ขาดไป ทำให้ภาพของวัตถุที่อยู่ในระยะใกล้กลับมาตกพอดีที่จอประสาทตา ทำให้สามารถกลับมามองเห็นระยะใกล้ได้ชัดเจน

ซึ่งตัวเลนส์ก็จะมีให้เลือกหลายชนิด ทั้งแบบที่เป็นเลนส์ชั้นเดียว เลนส์ 2 ชั้นมีรอยต่อ และเลนส์หลายชั้นไร้รอยต่อ ซึ่งคุณสมบัติของเลนส์แต่ละชนิดก็จะแตกต่างกันออกไป

ข้อเด่น - ข้อด้อยของเลนส์แต่ละชนิด