สารเคมีเข้าตา

โดย แพทย์หญิง อรทัย สุวรรณพิมลกุล จักษุแพทย์

ภาวะฉุกเฉินทางตา

สารเคมีเข้าตาถือเป็นภาวะฉุกเฉินทางตาที่ควรได้รับการรักษาเบื้องต้นโดยเร็วที่สุด แม้ว่าสารเคมีบางชนิดอาจทำให้เกิดแค่อาการระคายเคือง แต่สารเคมีอีกหลายชนิดไม่ว่าจะเป็นกรดหรือด่างที่เข้มข้นอาจทำให้เกิดความเสียหายต่อลูกตาของเราได้มาก และนำมาสู่การสูญเสียการมองเห็นอย่างถาวร

โดยทั่วไปความรุนแรงของความเสียหายในลูกตาจากการสัมผัสสารเคมีขึ้นกับ ชนิดของสารเคมี ปริมาณ ความเข้มข้น ระยะเวลาที่สัมผัสสาร และความสามารถในการทะลุทะลวงของสารนั้นเข้าสู่ลูกตา อันตรายจากสารเคมีอาจมีความแตกต่างบ้างระหว่างสารที่เป็นกรด และสารที่เป็นด่าง

อัตราการเกิดภาวะสารเคมีเข้าตา

พบได้ประมาณ 10 % ของผู้ป่วยโรคตา โดยมากกว่า 60 % เกิดจากอุบัติเหตุจากการทำงาน และ 30 % เป็นอุบัติเหตุในบ้าน สำหรับอีก 10 % เกิดจากการทำร้ายร่างกายโดยเจตนา พบว่า 20 % ของผู้ป่วยที่โดนสารเคมีเข้าตามีปัญหาสูญเสียการมองเห็น และทำให้เกิดความผิดปรกติบนใบหน้า

ชนิดของสารเคมีที่พบได้

สารด่าง ได้แก่ สารจำพวก แอมโมเนีย โปแตสเซียมไฮดรอกไซด์ แมกนีเซียมไฮดรอกไซด์ ปูนขาว มักพบในปุ๋ยเคมี สารทำความสะอาดทั่วไป สารทำความสะอาดห้องน้ำ สารทำความสะอาดท่อ ปูนซีเมนต์ ดอกไม้ไฟ

สารกรด ได้แก่ สารจำพวกซัลฟูริค ไฮโดรฟูริค อะซิติดมักพบในแบตเตอรี่รถยนต์ สารขัดเงา น้ำส้มสายชู

อาการ และอาการแสดง

ผู้ป่วยควรให้ประวัติแก่แพทย์ในรายละเอียดเกี่ยวกับชนิดสารที่เข้าตา ระยะเวลาที่เข้าตา การปฐมพยาบาลเบื้องต้น ส่วนใหญ่ผู้ป่วยมักมีอาการปวดตา เคืองตา ตาแดง สู้แสงไม่ได้ น้ำตาไหลรวมถึงตามัว แพทย์มักจะทำการล้างตาให้ในทันทีก่อนจะทำการตรวจตาอย่างละเอียด เนื่องจากหากเวลาที่สัมผัสสารยิ่งนานยิ่งก่อความเสียหายต่อลูกตาได้มาก

อาการที่พบได้มีตั้งแต่

1. ผิวกระจกตาถลอก มีตั้งแต่เป็นจุดเล็ก ๆ จนกระทั่งทั่วตาดำ
2. กระจกตาขุ่นขาว
3. กระจกตาทะลุ
4. ช่องหน้าลูกตาอักเสบ
5. ความดันตาสูง
6. แผลบริเวณรอบดวงตา

ภาพแสดงกระจกตาดำถลอก ( บริเวณสีเขียว )

ภาพแสดงกระจกตาขาวขุ่น

ภาพแสดงกระจกตาขาวขุ่น

ภาพแสดงช่องหน้าลูกตาอักเสบ

กรณีที่สารเคมีมีความรุนแรงในระยะยาวอาจทำให้กระจกขุ่นถาวร มีแผลเป็นที่ตาดำ ต้อกระจก มีแผลเป็นทั่วเยื่อบุตา และหนังตา รวมถึงลูกตาฝ่อ

ภาพแสดงภาวะแทรกซ้อนระยะยาว ซึ่งเกิดเป็นแผลเป็นที่เยื่อบุตา และกระจกตาดำมีการขาวขุ่น

การรักษา

การรักษาที่สำคัญที่สุด คือ การล้างตาโดยเร็วที่สุด หากเป็นไปได้ผู้ป่วยควรได้รับการล้างตาด้วยน้ำสะอาดปริมาณมากตั้งแต่สัมผัสสารเคมีโดยมิต้องรอจนกระทั่งมาถึงโรงพยาบาล

เมื่อมาถึงโรงพยาบาลแพทย์ก็จะทำการล้างตาให้โดยทันทีจนกระทั่งความเป็นกรดด่างในตาหมดไป

การรักษาด้วยการใช้ยาขึ้นกับความรุนแรงที่เกิดขึ้น แพทย์อาจให้ยาช่วยลดการอักเสบในตา ยาป้องกันการติดเชื้อ และยาที่ช่วยในการหายของแผลเปิดที่กระจกตา ยาลดความดันตา

การรักษาด้วยการผ่าตัด ประกอบด้วยการขูดเซลล์กระจกตาที่ตายแล้วออก และอาจมีการปลูกถ่ายเยื่อหุ้มรกเพื่อปิดแผลหรือลดการเกิดแผลเป็นตามเยื่อบุตา การปะกระจกตาที่ทะลุหรือการเปลี่ยนกระจกตา การปลูกถ่ายเซลล์กระจกตา ซึ่งการผ่าตัดชนิดใดขึ้นกับความรุนแรงจากการโดนสารเคมีที่เกิดขึ้น และแพทย์จะพิจารณาเป็นราย ๆ ไป