โดย แพทย์หญิง อรทัย สุวรรณพิมลกุล จักษุแพทย์
บางคนอาจมีอาการมองเห็นจุดดำหรือลูกน้ำลอยไปลอยมาผ่านเข้ามาในขอบเขตของการมองเห็นหรือลานสายตา สิ่งนี้เรียกว่า Floater อาการมักจะเด่นชัดเวลาที่มองไปที่พื้นผิวเรียบ ๆ เช่น ฝาผนังสีพื้น , กระดาษเปล่าหรือท้องฟ้า เงาดำที่เห็นลอยไปมาหรือ Floater นี้แท้จริงแล้ว คือ ส่วนของน้ำวุ้นตาที่ขุ่นเป็นจุด , ก้อน , เส้นหรือมีเซลล์อยู่ภายใน
น้ำวุ้นตา
น้ำวุ้นตาหรือ Vitreous เป็นส่วนที่บรรจุอยู่ภายในลูกตาด้านหลังโดยปรกติจะเป็นวุ้นใส โครงสร้างภายในประกอบด้วยน้ำ 99 % , โมเลกุลต่าง ๆ และเส้นใยอีก 1 % น้ำวุ้นตาช่วยให้ลูกตาคงรูป และภาพผ่านไปตกที่จอประสาทตาได้ชัดเจน
ขณะที่เรารู้สึกว่า เวลามองแล้วเหมือนมีอะไรลอยไปมาตรงหน้า แท้จริงแล้วสิ่งที่เห็นนั้นลอยอยู่ภายในลูกตาเราเองแล้ว ทำให้เกิดเงามาตกบนจอประสาทตาด้านหลังลูกตา เราจึงรู้สึกถึง Floater ได้ Floater อาจมีรูปร่างแตกต่างได้หลายแบบ เช่น เป็นจุดเล็ก ๆ , วงกลม , เส้น , ใยแมงมุม , กลุ่มก้อนเงาคล้ายกับก้อนเมฆหรือรวงผึ้ง
สาเหตุของ floater
เมื่อคนเราเข้าสู่วัยกลางคน น้ำวุ้นลูกตาจะเริ่มมีการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างจากวุ้นเป็นลักษณะที่เหลวเหมือนน้ำมากขึ้น และหดตัว เส้นใยที่เป็นโครงสร้างของน้ำวุ้นจะรวมตัวกัน และหนาตัวเป็นจุดหรือเส้นภายในลูกตา การหดตัวของน้ำวุ้นตาจะทำให้น้ำวุ้นตาแยกจากจอประสาทตาด้านหลังเรียกว่า Posterior vitreous detachment ทำให้มีจุดเงาดำหรือ Floater เกิดขึ้น โดยทั่วไปภาวะนี้เป็นการเปลี่ยนแปลงปรกติที่พบได้ในคนสูงอายุอยู่แล้วเรามักเรียกว่า
น้ำวุ้นตาเสื่อม
นอกจากนี้แล้วการเห็นจุดดำหรือ floater นี้ พบได้ในคนที่มีสายตาสั้น , ได้รับการผ่าตัดต้อกระจก , ฉายแสงเลเซอร์หรือมีการอักเสบภายในลูกตา
ภาพแสดงการหดตัวของน้ำวุ้นในตา เมื่อน้ำวุ้นในตาหดตัวจะมีการลอกตัวแยกจากจอประสาทตาด้านหลัง
อาการ และอาการแสดง
: อาการที่พบ คือ มองเห็นจุดดำเงา เส้นลอยไปมาในลานสายตา จุดเหล่านี้จะเคลื่อนไปมาตามการกลอกตาของเรา บางครั้งอาจมีอาการเหมือนเห็นไฟแปล๊บหรือไฟแฟลชร่วมด้วย เกิดจากน้ำวุ้นตาไปดึงรั้งจอประสาทตา
ภาพแสดงอาการมองเห็นจุดหรือเส้นเงาดำลอยไปมา โดยเฉพาะเวลาที่มองไปที่พื้นผิวเรียบ เช่น ท้องฟ้า
รอยฉีกขาดที่จอประสาทตา
Floater มีความสำคัญอย่างไร
การหดตัว และการลอกตัวของน้ำวุ้นตาก่อให้เกิดแรงดึงที่จอประสาทตาได้ ถ้าแรงดึงนี้มีมากอาจทำให้จอประสาทตาฉีกขาด ( Retinal tear ) ในบางครั้งการฉีกขาดของจอประสาทตาทำให้มีเลือดออกในน้ำวุ้นตา ซึ่งอาจทำให้มีอาการตามัวได้ การที่จอประสาทตาฉีกขาดถือเป็นปัญหาสำคัญ เพราะก่อให้เกิดจอประสาทตาหลุดลอก ( Retinal detachment ) ตามมา และทำให้สูญเสียการมองเห็นได้ในที่สุด
ภาพซ้ายเป็นไดอะแกรม และภาพขวาเป็นภาพจอประสาทตาจริง ทั้งสองภาพแสดงรอยฉีกขาดจากจอประสาทตา และมีการหลุดลอกของชั้นจอประสาทตา ซึ่งเป็นสาเหตุที่ทำให้สูญเสียการมองเห็นได้
ควรทำอย่างไรเมื่อมี Floater
Floater ที่เกิดขึ้นเพียงอย่างเดียวไม่ได้ทำอันตรายกับลูกตา เพียงแต่ก่อให้เกิดความรำคาญในการมอง โดยปรกติคนที่มี Floater ก็ยังมีการมองเห็นชัดเจนปรกติ ความรู้สึกที่มีเงาดำลอยไปมา จะค่อย ๆ ลดลงไปเอง เมื่อเวลาผ่านไปการก่อให้เกิดความรำคาญจะน้อยลง แม้ว่าในบางคนอาจยังรู้สึกได้เป็นปี การเกิด Floater จากการที่น้ำวุ้นตาเปลี่ยนแปลงเมื่อสูงอายุหรือที่เรียกว่าน้ำวุ้นตาเสื่อมไม่มีการรักษา แต่ถ้ามี Floater เกิดขึ้นก็ควรได้รับการตรวจจากจักษุแพทย์ทันที เพื่อดูว่ามีการฉีกขาดของจอประสาทตาร่วมด้วยหรือไม่ เนื่องจากภาวะจอประสาทตาฉีกขาดหรือลอกต้องได้รับการรักษา มิฉะนั้นอาจทำให้สูญเสียการมองเห็นถาวรได้ ดังนั้นจึงควรพบจักษุแพทย์ ถ้ามีอาการต่อไปนี้
- รู้สึกว่ามีเงาดำหรือ Floater ใหม่ เกิดขึ้นอย่างทันทีทันใด
- รู้สึกมีแสงแปล๊บคล้ายไฟแฟลชกล้องถ่ายรูป ( Flashing ) เกิดขึ้นในลูกตา
- มีอาการมองเห็นผิดปรกติอย่างอื่นร่วมด้วย เช่น การมองเห็นทางด้านข้างเสียไปหรือลานสายตาแคบลง
ควรกลับไปพบจักษุแพทย์เพื่อรับการตรวจว่ามีจอประสาทตาฉีกขาดหรือหลุดลอกหรือไม่ รวมถึงมาตรวจตามนัดอย่างสม่ำเสมอค่ะ