ภูมิแพ้เยื่อบุตา

โดย แพทย์หญิง อรทัย สุวรรณพิมลกุล จักษุแพทย์

ภูมิแพ้ที่เยื่อบุตาเป็นภาวะที่พบได้ไม่น้อยทีเดียว อันที่จริงภูมิแพ้เยื่อบุตาแบ่งออกเป็นชนิดย่อย ๆ ได้ 4 ชนิด แต่ละชนิดก็จะมีอาการแสดงบางอย่างที่แตกต่างกัน และพบในอายุที่ต่างกันได้ ประกอบด้วย

• allergic conjunctivitis
• vernal keratoconjunctivitis
• atopic keratoconjunctivitis
• giant papillary conjunctivitis

อาการทางภูมิแพ้เกิดที่ตาได้ เนื่องจากตาเป็นอวัยวะที่มีเลือดไปเลี้ยงมาก เส้นเลือดเหล่านี้ตอบสนองต่อสารภูมิแพ้ได้ง่าย และที่สำคัญตาสัมผัสกับสิ่งแวดล้อมภายนอก โดยทั่วไปเมื่อได้รับสารก่อภูมิแพ้ เช่น เกสรดอกไม้ ฝุ่น รังแคสัตว์ ยา ควันบุหรี่ สารภูมิแพ้เหล่านั้นจะละลายในน้ำตา และกลับสู่เยื่อบุตาซึ่งจะสร้างสารต่อต้านสารภูมิแพ้ที่เรียกว่า antibody เมื่อสารภูมิแพ้จับกับ antibody จะเกิดการหลั่งสารหลายอย่างทำให้เกิดปฏิกิริยาภูมิแพ้ขึ้น บทความนี้จะกล่าวถึงภูมิแพ้เยื่อบุตาชนิดที่ 1 ก่อนเนื่องจากพบได้บ่อย

Allergic conjunctivitis

ภูมิแพ้ชนิดนี้พบบ่อยที่สุด และมักพบในคนที่เป็นภูมิแพ้ที่เยื่อบุจมูกด้วย ลักษณะการเกิดเหมือนกันโดยลักษณะการแพ้อาจเป็นแบบแพ้เฉพาะบางฤดูกาล ( ฤดูใบไม้ผลิ ) โดยสารที่พบว่าแพ้บ่อย ๆ เช่น เกสรดอกไม้ ละอองหญ้าหรือดอกไม้หรือมีอาการแพ้ตลอดปี ซึ่งมักจะเป็นพวกไรฝุ่น หมัด เห็บ

อาการที่พบ คือ เมื่อสัมผัสสารจะมีอาการคันตามาก ถือเป็นอาการสำคัญของภูมิแพ้ อื่น ๆ ที่พบได้แก่ ตาแดง เคือง น้ำตาไหล เยื่อบุตาบวมและเปลือกตาบวมได้ แต่กระจกตาดำมักจะปรกติ

การรักษา: การใช้ยารักษาภาวะนี้เป็นหลัก โดยยามีหลายกลุ่มซึ่งออกฤทธิ์ในการยับยั้งกระบวนการแพ้แตกต่างกัน ยาที่แพทย์มักใช้ประกอบด้วย

• น้ำตาเทียม ช่วยในการทำให้สารภูมิแพ้ที่สัมผัสตาและสารต่าง ๆ ที่ร่างกายหลั่งออกมาเมื่อมีปฏิกิริยาภูมิแพ้เจือจางลงและช่วยชะล้างสารเหล่านี้ออกจากตา ทำให้ลดความรุนแรงของอาการได้
• ยาแอนตี้ฮีสตามีน ( antihistamines ) ช่วยยับยั้งการหลั่งสารฮีสตามีนซึ่งเป็นสาระสำคัญที่ทำให้เกิดปฏิกิริยาภูมิแพ้ ยากลุ่มนี้มีทั้งแบบกิน และหยอด ช่วยลดอาการที่เกิดขึ้นได้ แต่ถ้าเป็นยากินอาจมีผลข้างเคียง คือ ปากแห้ง ง่วงนอนได้
• ยากลุ่ม mast cell stabilizers ช่วยป้องกันมิให้ mast cell ซึ่งเป็นเซลล์สำคัญในกระบวนการภูมิแพ้ หลั่งสารที่ทำให้เกิดอาการแพ้ ยาตัวนี้ไม่ได้ช่วยลดอาการแพ้หากเกิดอาการขึ้นแล้ว แต่จะใช้เพื่อป้องกันอาการที่อาจจะเกิดขึ้นเมื่อไปอยู่ในภาวะแวดล้อมที่อาจมีสิ่งกระตุ้น
• ยา steroid ช่วยในการยับยั้งอาการภูมิแพ้ได้ดีมาก แต่มักเลือกใช้กรณีที่อาการรุนแรง และจะใช้แค่ระยะสั้น ๆ เท่านั้น เนื่องจากยาตัวนี้มีผลข้างเคียงมาก ไม่ควรซื้อยากลุ่มนี้ใช้เอง การเลือกใช้ steroid ควรอยู่ในดุลยพินิจของแพทย์เท่านั้น