โดย แพทย์หญิง ณัฐธิดา นิ่มวรพันธุ์ ( จักษุแพทย์ที่ปรึกษาประจำศูนย์แว่นโปรเกรสซีฟเฉพาะบุคคล ไอซอพติก )
หากท่านมีอาการเมื่อยล้าตา ปวดศีรษะ เวียนศีรษะ เห็นภาพซ้อนบางครั้ง อาการเหล่านี้อาจเกิดจากภาวะที่เรียกว่า Aniseikonia ก็เป็นได้ และ Aniseikonia คืออะไร เรามาทำความรู้จักกัน
Aniseikonia ( ภาวะตาสองข้างเห็นภาพไม่เหมือนกัน ) คือ การที่ตาทั้งสองข้างมองวัตถุเดียวกัน แต่ภาพที่มองเห็นจากตาแต่ละข้างมีขนาดหรือรูปร่างแตกต่างกัน ทำให้สมองไม่สามารถรวมภาพที่มาจากตาทั้งสองข้างได้ ส่งผลให้เกิดอาการต่างๆ เช่น เห็นภาพซ้อน เมื่อยล้าตา ( Asthenopia ) ปวดศีรษะ เวียนศีรษะ สู้แสงไม่ได้ เกิดตาขี้เกียจหรือตาเขขึ้น ภาวะนี้พบได้ร้อยละ 5-10 ของประชากรทั้งหมด แต่มีเพียงร้อยละ 1-3 เท่านั้นที่มีอาการดังกล่าว โดยธรรมชาติหากภาพที่เกิดขึ้นบนจอประสาทตาแตกต่างกันไม่เกินร้อยละ 5 หรือค่าสายตา ( Refractive error ) ทั้งสองข้างแตกต่างกันไม่เกิน 2 ไดออปเตอร์ ( Diopter ) มักจะไม่ก่อให้เกิดอาการใดๆ
การเกิดภาพที่มองเห็นจากตาแต่ละข้างมีขนาดหรือรูปร่างแตกต่างกัน ส่วนใหญ่เกิดจากการใส่แว่นตาเพื่อให้มองเห็นได้ชัดเจนที่สุดในคนที่มีค่าสายตา ( Refractive power ) ของตาทั้งสองข้างต่างกันมาก ดังนั้นกำลังขยายของเลนส์แว่นตาทั้งสองข้างที่ต่างกันมากนั้น ทำให้ขนาดของภาพที่เกิดขึ้นที่จอประสาทตามีขนาดแตกต่างกันจนสมองสามารถรับรู้ความแตกต่างนั้นและเกิดอาการต่างๆตามมา สาเหตุที่ทำให้เกิดค่าสายตาของตาทั้งสองข้างแตกต่างกันอย่างเฉียบพลัน ได้แก่
- เกิดตามหลังการผ่าตัดต้อกระจกหรือทำเลสิกเพียงข้างเดียวในคนที่สายตาสั้นหรือยาวมากกว่า 2 ไดออปเตอร์ทั้งสองข้าง ทำให้ตาข้างที่ได้รับการผ่าตัดแล้วจะมีค่าสายตาเหลืออยู่เพียงเล็กน้อย แต่ตาอีกข้างที่ยังไม่ได้รับการผ่าตัดยังคงต้องใช้แว่นที่มีกำลังเลนส์สูงเพื่อที่จะได้มองเห็นได้ชัดเจน
- เลนส์ตาเคลื่อน ( Lens dislocation ) จากอุบัติเหตุหรือเป็นมาร์แฟนซินโดรม ( Marfan syndrome ) เนื่องจากเลนส์ธรรมชาติของคนเรามีกำลังเลนส์ประมาณ 20 ไดออปเตอร์ เมื่อเลนส์ตาเคลื่อนส่งผลทำให้ค่าสายตาเปลี่ยนแปลงไปถึง 20 ไดออปเตอร์ในตาข้างนั้น
ทั้งสองสาเหตุหากแก้ไขเพื่อให้มองเห็นชัดเจนขึ้นด้วยการใส่แว่นตาก็จะเห็นภาพจากตาทั้งสองข้างมีขนาดไม่เท่ากันขึ้น สามารถแก้ไขได้ด้วยการใส่คอนแทคเลนส์ ผ่าตัดต้อกระจกหรือทำเลสิกในตาอีกข้างที่เหลืออยู่เพื่อให้ค่าสายตาทั้งสองข้างใกล้เคียงกัน และหากมีเลนส์ตาเคลื่อนก็เข้ารับการผ่าตัดเพื่อรักษาเลนส์ตาที่เคลื่อน อาการต่างๆก็จะดีขึ้น